عبور از دروازه های تاریخ - تور کیش

پیشنهاد تداوم طرح مزبور این بار در قالب طرح پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو با مشارکت شهرداری تهران و سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در قالب تورهای گردشگری رایگان در پایتخت کلید خورد و تا پایان تابستان نیز همچنان ادامه دارد. این هفته همراه شدیم با یکی از تورهای گردشگری پویش پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو در منطقه 12 تا هم روایتی جذاب از نقاط گردشگری این منطقه تاریخی بشنویم و هم از روند اجرای این پویش گزارشی تهیه کنیم.

قرارمان خیابان باب همایون بود. کنار سایبان آبی رنگ پویش پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو، کارشناس ستاد گردشگری تهران با شال آبی رنگی که به گردن داشت به گرمی از گردشگران استقبال می کرد. اقشار مختلف از پسربچه خردسالی که همراه مادرش آمده بود گرفته تا بانوان خانه دار و پزشک و مهندس در این تور یک روزه شرکت کرده بودند. محمد سپاسی یکی از همراهان این تور گردشگری در گفت وگو با خبرنگار خبرنگاران محله می گوید: درست است هر روز به سبب فعالیت های اجتماعی در نقاط مختلف تهران تردد می کنم، اما هیچ وقت فرصت نکرده ام که پایتخت را از زاویه جاذبه های گردشگری اش ببینم. او از طریق شبکه های اجتماعی با این پویش آشنا شده است و پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو را فرصت خوبی می داند برای شناخت تاریخ کلانشهر تهران و تماشای آنچه روایتگر گذشته هستند.

طاهره معصومیان به گفته خودش حدود 2 ماه است که همراه با دوستانش در این پویش حضور پیدا می کند. او می گوید: در این مدت اطلاعات جامع و خوبی درباره مناطق گردشگری تهران به ویژه منطقه12 به دست آورده ام. این پویش زمینه ای فراهم کرده تا پایتخت نشینان جاذبه های شهرشان را ببینند و از تماشای آنها لذت ببرند.

1

• قصر الماسیه و باب همایون

گپ حاضران درباره پویش و مزایای آن حسابی داغ شده است که علی ترجمان کارشناس ستاد گردشگری با آغاز روایت قصه باب همایون، همه توجه ها را به سوی خود جلب می کند. قصه را از قصر الماسیه در پایانی خیابان باب همایون کنونی آغاز می کند و می گوید: از آنجا که درِ بزرگ قصر الماسیه رو به خیابان باب همایون فعلی باز می شد این خیابان باب همایون نامگذاری شده است. به گفته راهنمای تور امیرکبیر برای اینکه نظر توریست های خارجی را به این نقطه جلب کند، تغییراتی از جمله مغازه های صنایع دستی، درختکاری و حوض آب بزرگ در خیابان باب همایون ایجاد شده است. حسین کریمی یکی از گردشگران می گوید: همیشه سبب این نامگذاری برای یک علامت سؤال بود که امروز با توضیحات راهنمای تور پاسخ آن را یافتم.

2

• میدانی با قدمت 200 سال

مقصد بعدی میدان امام خمینی(ره) یا توپخانه قدیم است که ترجمان با تورق تاریخچه 200 ساله میدان می گوید: این نقطه در زمان فتحعلی شاه قاجار یک محوطه بیابانی بود که به عنوان مکانی برای رژه سربازان و تمرینات نظامی استفاده می شد. در زمان ناصرالدین شاه تبدیل به یکی از میدان های بزرگ شهر تهران می شود که متولیان شهر برای تفریح به اینجا می آمدند. در دوره صفویه جنگ های زیادی بین ایران و عثمانی رخ می دهد و صفویان غنایم جنگی بسیاری از عثمانی ها از جمله تعدادی توپ به ایران می آورند و آنها را دور تا دور میدان قرار می دهند. به همین دلیل نام میدان را توپخانه می گذارند. ضلع جنوب میدان ساختمان ارتباطات قرار گرفته است که ترجمان به آن اشاره می کند و درباره تاریخ این ساختمان بزرگ می گوید: دوره قاجار این ساختمان نخستین تلگراف خانه بود و در همسایگی آن، تعدادی از کاخ های افغان ها قرار داشت و تا سال 1347 هم هنوز بنای کاخ ها وجود داشت، اما در سال 1351 پس از تخریب کاخ ها، ساختمان تلگراف خانه به ساختمان ارتباطات تبدیل شد.

3

• ناصریه ناصرخسرو شد

خوبی پویش پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو این است که گردشگران فرصت پیدا می کنند در بازدید خود از نقاط گردشگری، پای قصه جاذبه های گردشگری بنشینند. این حرف راضیه اسدزاده یکی از حاضران در تور است. او می گوید: برگزاری چنین تورهایی سبب می شود تا با دقت بیشتر به دور و اطرافمان نگاه کنیم و تهران را از زاویه دیگری بنگریم. به خیابان ناصرخسرو می رسیم و کارشناس ستاد گردشگری در معرفی این خیابان می گوید: نام قدیم این خیابان ناصریه بود. دلیل این نامگذاری وجود کاخ گلستان یا همان کاخ ناصرالدین شاه در جنوب این خیابان بود اما در دوران پهلوی نخست از آنجا که پهلوی اول علاقه زیادی به شاعران نام آور ایرانی داشت، بخش قابل توجهی از خیابان های شهر تهران را به نام شاعران تغییر می دهد و نام خیابان را ناصرخسرو می گذارد.

4

• دارالفنون چشم ها را نوازش می دهد

تبادل اطلاعات بین گردشگران در فاصله 2 مقصد گردشگری یکی دیگر از نقاط قوت گردشگری بدون خودرو است. وارد مدرسه دارالفنون می شویم و همه در بدو ورود محو ابهت تندیس مردی می شوند که دارالفنون به نامش سند خورده است، امیرکبیر. ترجمان می گوید: این مدرسه ابتدا تنها پذیرای شاهزادگان و فرزندان بزرگان مملکت بود و نخستین معلمان آن بلژیکی و اتریشی بودند برای نخستین بار در کشور دروسی مانند ریاضی، نجوم، پزشکی، شیمی، موسیقی و علوم نظامی در این مدرسه تدریس شد. قاب عکس رجال علمی و سیاسی فارغ التحصیل از این مدرسه چون جواد آشتیانی، سیدمحمدطباطبایی، جهانگیر صوراصرافیل و مصطفی چمران حکایت از جایگاه آن در عرصه علم آموزی ایران دارد.

5

• نخستین خیابانی که برق داشت

تاریخ خیابان امیرکبیر هم شنیدنی است. به گفته ترجمان در گذشته به این خیابان چراغ برق می گفتند: برای نخستین بار روشنایی این خیابان با چراغ های گازسوز تأمین می شد. به همین دلیل این خیابان را چراغ گاز نامیدند، اما در دوره ناصرالدین شاه، حاج امین ضرب با نصب نیروگاه برق در این خیابان، نام آن را به خیابان چراغ برق تغییر می دهد.

6

• اکباتان لاله زار شد

  نام قدیمی خیابان لاله زار، اکباتان بوده است که البته به گفته کارشناس ستاد گردشگری به این خیابان فیلخانه و باغ وحش خانه هم می گفتند. ترجمان در توضیح گذشته این خیابان می گوید: قصر لاله زار در پایانی این خیابان قرار داشت و نخستین باغ وحش در آن ساخته شد و به همین دلیل مردم به اینجا خیابان باغ وحش خانه می گفتند. همچنین در گذشته نیروی محرکه واگن هایی که از خیابان لاله زار و توپخانه می گذشتند، اسب بود که به سبب تردد این واگن ها و وجود استراحتگاهشان در پایانی این خیابان به آن خیابان واگن اسبی هم می گفتند.

7

موزه ای با مجسمه های گچی

وقتی به موزه علی اکبر صنعتی می رسیم، کریم بهرامی یکی از گردشگران تور می گوید: 50 سال است که در تهران زندگی می کنم و بیش از هزاران بار از نقاط مختلف منطقه 12 عبور کرده ام اما هیچ وقت نمی دانستم قدم به قدم این منطقه قصه های شنیدنی و جذاب دارد. وارد موزه که می شویم مجسمه های گچی به استقبالمان می آیند. مجسمه هایی که به طرز ماهرانه و با توجه به کوچک ترین جزئیات ساخته شده اند. بیش از هر چیزی مجسمه شاه عباس و نادرشاه و پیرمرد بیکار همراه با زن و فرزندانش نظر گردشگران را جلب می کند.

8

تاریخ سکه در موزه بانک سپه

یکی از جاذبه های گردشگری منطقه 12، موزه سکه بانک سپه است. در این موزه می توانید سیر تاریخی ضرب سکه را در دوره های مختلف تاریخی مرور کنید. این مجموعه در دل نخستین بانک ایرانی جای گرفته است. صدیقه فروغیان کارشناس موزه سکه بانک سپه در معرفی این موزه برای گردشگران حاضر در پویش پنجشنبه های گردشگری بدون خودرو می گوید: بانک سپه نخستین بانک ایرانی تأسیس شده در کشور است که در سال 1304 شمسی به نام قشون پهلوی تأسیس شد و سرمایه 800 هزار تومانی آن هم از بودجه صندوق بازنشستگی قشون تأمین می شد. موزه سکه بانک سپه از سال 1325 تا 1257 به مدت 27 سال به همت تیمسار آق اولی مدیرعامل وقت بانک سپه و استاد ملک زاده بیانی سکه شناس مطرح ایرانی جمع آوری بیش از 20 هزار سکه تاریخی از دوران ماقبل هخامنشی تا دوران معاصر ایجاد شده است. بخشی از مجموعه موجود در موزه سکه با خرید مجموعه آثار از مجموعه داران و جمع آوری آثار اهدایی شکل گرفته است.

به گفته فروغیان، این روزها بخش های مردم شناسی و نقاشی هم به این موزه اضافه شده است: در بخش سکه های تاریخی 2 هزار سکه در معرض نمایش عموم قرار گرفته است و در بخش نقاشی هم حدود 52 اثر از نقاشان و هنرمندان مطرح کشور به نمایش درآمده است. همچنین تلاش کردیم با بازسازی یک شعبه از شعب بانک سپه همراه با ماکت های زیبا، پیشینه تاریخی فعالیت این بانک را هم به مراجعه کنندگان نشان دهیم. این کارشناس موزه می گوید: نخستین شعبه بانک سپه سال 1304 روبه روی مدرسه دارالفنون با اجاره 2 باب مغازه فرش فروشی در تهران راه اندازی شد که امروزه نشانی از این مغازه ها نیست.